شادی مکی؛ طبنا(خبرگزاری سلامت): در مشاغل مختلف عوامل زیانآوری متفاوتی وجود دارند که هر یک میتوانند باعث بیماری و تهدید سلامت کارگران شوند، محیطهای کاری میتوانند بیماریهای متعدد و حتی خطرناکی را برای کارگران ایجاد کنند، بنابراین بهترین اقدام برای پیشگیری از بروز این بیماریها کنترل تماس کارگران و شاغلان با عوامل زیانآورمحیط کار و رسیدگی مستمر به بهداشت این گروه است.
دکتر امید امینیان، مدیرگروه طب کار دانشگاه علوم پزشکی تهران، دراینباره میگوید: مهمترین خطرات محیط کاری که سلامت کارگران را تهدید میکند شامل خطرات شیمیایی، خطرات فیزیکی، خطرات ارگونومیک، خطرات بیلوژیک و خطرات روانی محیط کار است.
وی با بیان اینکه کارگرانی که در محیط کار گازهای شیمیایی و مضر مانند گاز کلر، آمونیاک و... را استنشاق میکنند در معرض خطرات شیمیایی محیط کار قرار دارند، ادامه میدهد: قرار گرفتن در معرض انواع تشعشعات مانند اشعه ایکس، گاما و ماوراء بنفش و نیز قرار گرفتن در معرض سرو صدای محیط کار و ارتعاشات ناشی از این محیط، عوامل مخاطرهآمیز فیزیکی محیط کارهستند.
این متخصص طب کار میافزاید: خطرات بیولوژیک محیط کار به معنای تماس با انواع عوامل میکروبی و ویروسی است مانند آنکه فرد شاغل با خون سرو کار داشته و در تماس با ویروسهای منتقله از خون قرار بگیرد، همچون پرستاری که با خون آلوده به ویروس هپاتیت در ارتباط باشد، همچنین خطرات ارگونومیک معمولا با آسیب به سیستم اسکلتی و عضلانی بدن همراه است و مواردی مانند کار در وضعیت بد و حمل نادرست بار را در بر میگیرد.
وی با تاکید براینکه خطرات روانی محیط کار مواردی مانند استرسهای شغلی ناشی از شیفت کاری نامناسب و اختلالات ناشی از روابط نادرست سازمانی را که به کارگر تحمیل میشود، در برمیگیرد، خاطرنشان میکند: اگر بیماریهایی را که این عوامل زیانآور ایجاد میکنند برحسب شیوع طبقهبندی کنیم میتوان گفت، شایعترین بیماریهای شاغلان در وهله نخست بیماریهای اسکلتی عضلانی مانند کمردرد و در مرحله بعد ناشنوایی ناشی از سرو صدای محیط کار، آسم شغلی و بیماریهای پوستی ناشی از کار است.
این استاد دانشگاه تصریح میکند: عوامل زیانآور محیط کار میتوانند باعث بروز سرطانهایی در کارگران شوند که علت ابتلا به آن تماسهای شغلی است، به عنوان مثال کارگرانی که در محیط کار خود ماده بنزن را استنشاق میکنند در معرض ابتلا به سرطان خون قرار دارند یا افرادی که در محیط کار خود غبارات آزبست را تنفس میکنند در معرض سرطان ریه قرار دارند، در واقع میتوان گفت سرطانهای معتددی وجود دارند که میتوانند ناشی از تماسهای محیط کار باشد.
کارگران مورد معاینه شغلی سالانه قرار نمیگیرند
به گزارش طبنا، با توجه به اهمیت بهداشت محیط کار و سلامت کارگران ماده 90 قانون تامین اجتماعی کارفرمایان را مکلف کرده است که پیش از بهکارگیری افراد آنها را مورد بررسی پزشکی قراردهند تا مشخص شود که آیا فرد برای گرفتن شغل مورد نظر حائز شرایط مناسب هست یا نه، زیرا ممکن است فرد به دلیل بیماری نتواند در آن شغل فعالیت کند یا شغل مذکور باعث شود که بیماری فرد تشدید شود.
همچنین بر اساس قانون کار، کارفرما باید شرایط محیط کار را به صورتی فراهم کند که عوامل زیانآور محیط کار روی سلامت کارگران تاثیر منفی نگذاشته و عوامل زیانآور محیط کار کنترل شده باشد و وسائل حفاظت فردی و تامین اصول ایمنی را برای کارگر فراهم کنند.
ماده 92 قانون کار نیز کارفرما را مکلف میکند که حداقل سالی یکبار کارگران را به صورت دورهای تحت معاینات و بررسیهای پزشکی قرار دهند، زیرا بسیاری از بیماریهایی که کارگران در محیط کار به آنها مبتلا میشوند پیش از رسیدن بیماری به مرحله بالینی قابل شناسایی بوده و اگر در این مرحله کشف شوند بیماری به مرحله حاد نمیرسد.
محمد مهدی سهرابی، معاون فنی سابق مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت دراینباره میگوید: در حال حاضر پوشش معاینات سلامت در کشور بالا نیست و براساس آمار تنها 30 تا 40 درصد کارگران تحت پوشش این معاینات قرار گرفته و 60 تا 70 درصد کارگران از حق قانونی خود مبنی بر انجام معاینات پزشکی سالانه محروم هستند.
وی با بیان این که انجام این معاینات بر عهده بازرسان بهداشت حرفهای است که در دانشگاههای علوم پزشکی مستقر هستند، اضافه میکند: اما از یک سو به دلیل کمبود نیرو در خصوص بازرس بهداشت حرفهای ممکن است برخی از کارگاهها شناسایی نشده باشند یا اگر مورد شناسایی قرار گرفته باشند نیز امکان بازرسی مستمر آنها وجود نداشته باشد، از سوی دیگر برخی مواقع با وجود امکان دسترسی به این خدمات و ارائه دهنده آنها، کارفرما متقاضی انجام این معاینات نیست.
این متخصص طب کار با بیان اینکه عدم درخواست انجام معاینات سالانه کارگران از سوی کارفرمایان گاهی به دلیل ناآگاهی است و گاهی نیز به این دلیل که کارفرما نسبت به ضرورت انجام معاینات سالانه مجاب نشده، توضیح میدهد: کارفرمایان برای هر کارگر ماهیانه مبلغی حدود 280 هزار تومان به عنوان حق بیمه میپردازند، اما از آنجایی که نسبت به ضرورت این معاینات آگاهی ندارند حاضر نیستند هزینه این معاینات را پرداخت کنند، این در حالی است که هزینه انجام این معاینات برای هر فرد تنها 40 درصد مبلغ حق بیمه وی است که این مبلغ نیز به صورت سالیانه پرداخت میشود، به بیان دیگر برخی کارفرمایان به راحتی ماهیانه مثلا 100 میلیون تومان بابت حق بیمه میپردازند اما حاضر نیستند سالی 10 میلیون تومان برای معاینات پزشکی کارگران بپردازند.
برخی کارفرمایان درحالی به معاینات سلامت شغلی سالانه کارگران بیتوجهی میکنند که با فراگیر شدن این معاینات بسیاری از بیماریهای ناشی از محیط کار در همان مراحل اولیه شناسایی و درمان شده و سلامت کارگران تامین خواهد شد و اگر این بیماریها به مرحله نهایی و حاد برسد غیرقابل درمان بوده یا درمان بسیار سختی خواهند داشت و میتوانند در بازدهی و سلامت فرد و کیفیت زندگی وی تاثیرگذار باشند.
معاون فنی سابق مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت در اینباره میگوید: به عنوان مثال «کری شغلی» که از بیماریهای شایع ناشی از محیط کار است، غیرقابل درمان بوده و برگشتپذیر نیست و حتی اگر فرد از عواملی که باعث کاهش شنوایی وی شده دور شود شنوایی وی باز نخواهد گشت و باید توجه کرد که این بیماریها ممکن است با گذشت زمان بدتر شوند .
وی تصریح میکند: بر اساس تبصره ماده92 قانون کار کارفرما مکلف است در صورت کشف بیماری یا ایجاد حساسیت در کارگر،وی را به جایی منتقل کند که با عامل زیانآور مواجهه نداشته باشد و این اقدام باید بدون تغییر در دستمزد کارگر انجام شود.
حضور مسئولان ایمنی کارگاه، فراگیر نشده
این متخصص طب کار همچنین در خصوص حوادث ناشی از کار با اشاره به اینکه در حال حاضر بین حوادث ناشی از کار بیشترین قربانیان حوادث را کارگران ساختمانی تشکیل میدهند، عنوان میکند: برای جلوگیری از حوادث ناشی از کار، وزارت کار در سال 93 آئیننامه شورای عالی حفاظت فنی را تدوین و تصویب کرد که براساس آن موضوع حضور مسئول ایمنی در کارگاهها مطرح و مقرر شد افرادی به عنوان مسئول ایمنی در کارگاهها مستقر شده و بر اساس آموزشهایی که در مرکز تحقیقات حفاظت فنی وزارت کار میبینند اقداماتی را برای حفظ ایمنی کارگران این کارگاهها انجام دهند تا اقدامات آنها به کاهش حوادث ناشی از کار منجر شود.
وی خاطرنشان میکند: از آنجایی که کارگاههای ساختمانسازی به ویژه در پروژههای کوچک مجموعههای ثابتی نیستند، ممکن است استقرار مسئول ایمنی در این کارگاهها انجام نشود البته در پروژههای بزرگ ساختمانی شرایط متفاوت است و این مسئولان معمولا حضور دارند،اما در مجموع وجود مسئول ایمنی در کارگاههای عمومی اقدامی خوب و در حال پیشرفت است.
این متخصص طب کار با اشاره به اینکه یکی دیگر از شرایطی که سلامت کارگران را تحت تاثیر قرار میدهد ، استرس شغلی است که کنترل آن مولفههایی دارد، تصریح کرد: یکی از این مولفهها موضوع دستمزد و امنیت شغلی است، وقتی میزان دستمزد فرد با کار وی مناسب نبوده یا احساس امنیت شغلی نداشته باشد، این موضوع تاثیری منفی بر بازدهی کاری و سلامت وی خواهد گذاشت، چنین مواردی ریسک بروز حادثه ناشی از کار به دلیل خطای انسانی را بالا میبرد.
وی اضافه میکند: به عنوان مثال کارگری که دچار مشغولیت ذهنی بوده و استرس تسویه حساب و بیکاری را دارد یا به دلیل نامناسب بودن دستمزد نمیتواند هزینههای زندگی را تامین کند یا احساس رضایت شغلی ندارد ممکن است تمرکز لازم برای انجام کار را نداشته و مرتکب اشتباهی شود که سلامت وی را به خطر اندازد یا بازدهی وی را کاهش دهد لذا استرس شغلی نیز به صورت مستقیم و در دراز مدت میتواند بر سلامت فرد تاثیر منفی بگذارد.
براساس این گزارش، یکی از روشهای شناسایی فرد برای معاینات شغلی سالانه و هدایت آنها به سمت انجام این معاینات بیمه است بنابراین کارگرانی که تحت پوشش بیمه قرار ندارند به این دلیل که مورد شناسایی قرار نمیگیرند، معمولا خدمات پیشگیری، کنترل عنوامل زیانآور محیط کار و معاینات سلامت شغلی را دریافت نمیکنند که این موضوع میتواند سلامت این گروه از کارگران را در معرض خطر قرار دهد، همچنین با توجه به اینکه نبود بیمه میتواند بازنشستگی و اقدامات درمانی ناشی از حوادث کاری کارگران را با مخاطره مواجه کند، نه تنها جسم که روان و زندگی کارگران و خانوادههای آنان را با چالشی جدی مواجه میکند، لذا ضروری است که از یک سو کارفرمایان با رعایت قوانین کار و قوانین تامین اجتماعی برای ارتقاء سلامت و کیفیت زندگی کارگران خود گام برداشته و به این آگاهی برسند که حمایت از کارگر به بازدهی بیشتر این گروه و در نتیجه ارتقا کیفیت کار در مجموعه تحت پوشششان منجر خواهد شد و از سوی دیگر متولیان امر نیز با نظارت بر اعمال حقوق کارگران در مجموعههای مختلف قوانین موجود را از حالت تئوری به حالت عمل در آورند تا کارگران با اضطرابی کمتر و با اطمینان از آینده خود و خانوادههایشان به کار و سازندگی پرداخته و در راه اعتلای کشور در بخشهای مختلف گام بردارند.
نظر شما